Stressgerelateerd verzuim raakt meer mensen en duurt langer
Het totale verzuimpercentage in de periode juli 2023 tot en met juni 2024 lag met een gemiddelde van 4,7% iets hoger dan het jaar daarvoor (4,6%). In de sectoren zorg, industrie en vervoer & opslag was het verzuim het hoogst: respectievelijk 6,2%, 5,6% en 5,4%. Hoewel er verschillende oorzaken zijn, wordt één op de vier verzuimdagen veroorzaakt door stressklachten. Steeds meer mensen kregen het afgelopen jaar te maken met deze klachten en medewerkers vielen hierdoor gemiddeld ook iets langer uit. Daarbij geldt dat hoe langer het duurt voordat de stressklachten gesignaleerd en aangepakt worden, hoe langer mensen uit de roulatie zijn. De verzuimduur door stressgerelateerde klachten is gemiddeld 245 dagen en kan oplopen tot meer dan 300 dagen, oftewel tien maanden.
Zorgwekkende stijging: 30% in vijf jaar
Verzuim door stressklachten maakt een steeds groter deel uit van het totale verzuim. “We zien uitval door deze klachten jaar op jaar toenemen”, zegt Jurriaan Penders, bedrijfsarts en directeur medische zaken bij HumanCapitalCare. “Op jaarbasis is die toename al fors. Als we de trend over de afgelopen vijf jaar bekijken, dan is het helemaal zorgwekkend.” De cijfers van ArboNed en HumanCapitalCare laten zien dat in de laatste vijf jaar het verzuim door stressgerelateerde klachten met maar liefst 30% is gestegen. Penders: “Een dergelijke toename kan uiteindelijk een risico vormen voor de continuïteit in werkend Nederland, de arbeidsmarkt en de maatschappij in het algemeen. De oorzaak van stress kan te maken hebben met uiteenlopende factoren op het werk, in de privésfeer en de maatschappij. We besteden veel aandacht aan het behandelen en begeleiden van mensen die met deze klachten zijn uitgevallen. Er is echter meer nodig om de trend te doorbreken, zoals tijdig signaleren van symptomen en eerder actie ondernemen.”
Stress vroegtijdig herkennen
Er is een aantal factoren waaraan je klachten door stress – en daarmee een verhoogd risico op verzuim – herkent. Vaak begint het met spanningsklachten, zoals piekeren, lusteloosheid en gespannenheid. “Achteraf worden deze klachten wel herkend door de medewerker, leidinggevende of collega's. Maar als de signalen wel op tijd worden herkend, worden ze niet altijd bespreekbaar gemaakt", aldus Penders. “Dat is jammer, want juist in die vroege fase kun je met kleine aanpassingen er dikwijls voor zorgen dat klachten niet erger worden en misschien zelfs voorkomen dat iemand uitvalt.” Om ervoor te zorgen dat medewerkers en werkgevers stress beter kunnen herkennen, werkt HumanTotalCare samen met Amsterdam UMC en andere partners aan het programma DESTRESS (onderdeel van de Nationale wetenschapsagenda). Uiteindelijk moet zo'n oplossing voor vroegtijdige herkenning eraan bijdragen dat medewerkers en werkgevers samen iets kunnen doen aan de stressklachten om te voorkomen dat mensen uitvallen.
Meer kans op terugval na stressgerelateerd verzuim
Een deel van de oplossing ligt ook in de blijvende aandacht voor medewerkers die eerder langdurend uitvielen door stress. Uit onderzoek van HumanTotalCare en Amsterdam UMC blijkt namelijk dat 1 op de 7 van deze medewerkers binnen drie jaar opnieuw langdurend uitvalt. Meestal gebeurt dit binnen één jaar na volledige terugkeer naar het werk. Penders: “Als een medewerker weer aan het werk is, verstrijkt met de tijd ook vaak de aandacht voor de problemen en oorzaken daarvan. Toch is het belangrijk om hier alert op te blijven. Hoe gaat het met iemand? Vang je signalen op dat het wat minder lijkt te gaan? Zijn er tijdelijk aanpassingen nodig in taken of werktijden? Het klinkt simpel, maar het kan een groot verschil maken.”